Κατάγομαι από μιά δύσκολη περιοχή της ορεινής Ηλείας (από πλευράς επιβίωσης).Από μικρός, έβλεπα τους ταλαιπωρημένους κτηνοτρόφους να πηγαίνουν στις στάνες τους που οι περισσότερες δεν ξεπερνούσαν τα πενήντα ζώα.
Αυτοί οι άνθρωποι, ξεκινούσαν τη μέρα τους μπονόρα (αχάραγα) για να αρμέξουν τα πρόβατα και μερικοί τα γίδια τους.
Κατόπιν, έπαιρναν τα γάλατα να το βγάλουν σε δημοσιά για να περιμένουν το φορτηγό του μπακάλη να το γραδάρει, να το ζυγίσει και στο τέλος να το σημειώσει στο μπακαλοτεύτερο.
Πιο παλιά φόρτωναν τα ζώα τους με τα ειδικά τσίγκινα γαλατομπέτονα που από τη μία μεριά είχαν κούρμπα και από την άλλη ήταν επίπεδα με χερούλια για να φορτώνονται εύκολα στα ζώα, προκειμένου να τα πάνε στο Κατσαρού που λειτουργούσε το μπακαλιό του Νικολετόπουλου. Μετά το 1960 οι Νικολεταίοι μετακόμισαν στο πέτρινο τυροκομειό της Καστανίτσας, περιοχή κοντά στο Αντρώνι.
Σε μια πρόχειρη έρευνα που έκανα το 2013, οι κτηνοτρόφοι στο Αντρώνι ήταν 25 με 30 νοματαίοι και άλλοι 20 περίπου στους συνοικισμούς: Σπαρτουλιά, Κατσαρού, Ζαχαραίικα, Πανόπουλου. Σύνολο θα ήταν περίπου 50 στάνες που ίσως και να είχαν 5 έως 7.000 ζώα.
Από όλους τους κτηνοτρόφους αυτοί που είχαν τα πολλά ζώα (300-500), είναι ζήτημα αν μετριόνταν στα δάχτυλα του ενός χεριού αλλά και αυτοί μερικώς οργανωμένοι δηλαδή με πρόχειρους στάβλους και ξεπερασμένα αρμεκτικά μηχανήματα.
Όλοι οι υπόλοιποι είχαν τους γνωστούς μας, μικρούς πρόχειρους στάβλους και κονάκια, χωρίς ρεύμα και νερό, χωρίς καμιά ασφάλεια των ζωντανών τους από τους ζωοκλέφτες και χωρίς την απαραίτητη καθαριότητα για την αποφυγή των πολλαπλών ασθενειών.
Όμως η χειρότερη μου διαπίστωση ήταν, ότι, ο μέσος όρος ηλικίας των κτηνοτρόφων μας ήταν πάνω από εξήντα χρόνων, άρα το συμπέρασμα ήταν ότι στα υπόλοιπα δέκα - δεκαπέντε χρόνια θα ήταν δραματική η μείωση των ανθρώπων που θα ασχολούνταν με αυτό το επάγγελμα.
Ύστερα από τα παραπάνω, έκανα διάφορες σκέψεις και σχέδια για το πώς θα μπορέσουν αυτοί οι άνθρωποι, αφενός να βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής τους και αφετέρου να μην ερημώσει το χωριό μου.
Μέτραγα..., ανεβαίνοντας προς τον Ερύμανθο, εκεί στην "Ε.Ο. 111", τριάντα πρόβατα εδώ, άλλα λίγα παραπέρα, πενήντα πιο κάτω και περισσότερα παραπάνω προς τον Αλεσώση.
Τα περισσότερα από τα κοπάδια, έβοσκαν σε μικρές ιδιοκτησίες που ήταν αδύνατο να φτάσουν εκεί χωρίς να προξενήσουν παράπλευρα και τις απαραίτητες ζημιές.
Ήταν θλιβερό τόσοι άνθρωποι να πιλαλάνε όλη μέρα στον Ερύμανθο, να γυρίζουν το σούρουπο στις στάνες τους, να αρμέγουν και τέλος να περπατήσουν (ύστερα από τόση κούραση) τη διαδρομή ως το χωριό.
Έχοντας ως μπούσουλα όλα τα παραπάνω, σκέφθηκα ότι, θα μπορούσαν να ενώσουν τα κοπαδάκια τους σε ένα μεγάλο ή έστω σε δύο, με τα γαλάρια από τη μια και με τα στέρφα από την άλλη και έτσι θα απασχολούνταν μόνο δυο ή τρεις άνθρωποι την ημέρα και οι υπόλοιποι θα μπορούσαν να κάνουν άλλες δουλειές ή αν ήθελαν ας λιάζονταν στα καφενεία.
Δεν στάθηκα όμως μόνο εδώ. Τους βρήκα ακόμη, έτοιμες πιστοποιημένες μονάδες τυροκομείου, τοποθετημένες πάνω σε κοντέινερ που διευκόλυναν στην άμεση παρασκευή τυροκομικών προϊόντων.
Ωραίες ήταν όλες αυτές οι σκέψεις αλλά για να υλοποιηθούν χρειάζονταν και τους κατάλληλους ανθρώπους ή έστω ένα μπροστάρη.
Έψαξα λοιπόν και βρήκα έναν ειδικό επιστήμονα με διδακτορικά, με μεγάλη εμπειρία στο πως θα οργανωθούν σε συνεταιρισμούς (όχι τύπου ΠΑΣΟΚ) ή έστω σε μικρές εταιρίες ώστε να ξεκινήσουν οι κτηνοτρόφοι μας να επεξεργάζονται τα προϊόντα τους και να τα διαθέτουν οι ίδιοι στην αγορά για να μπορούμε και μεις στη συνέχεια να προμηθευόμαστε αγνά προϊόντα από τον τόπο μας.
Άντε τώρα να μαζέψεις τους Αντρωναίους και να τους μιλήσεις για συνεταιρισμούς. Ήταν «αυτοκτονία». Θα ήταν σαν να τους μίλαγες για «φύκια με μεταξωτές κορδέλες», ύστερα μάλιστα από τους αμαρτωλούς αγροτικούς συνεταιρισμούς.
Έζησα από μέσα τη «μάχη του τελάρου», όπως έχει καταγραφεί η προσπάθεια της πρώτης κυβέρνησης του ΠαΣοΚ στις αρχές της δεκαετίας του 80 να ανατρέψει ανεπιτυχώς- το status quo της αγοράς του Ρέντη με τους συνεταιρισμούς.
Η μάχη χάθηκε διότι εκτός από την «καμόρα» των εμπόρων που μας έκανε πόλεμο, ψάχναμε το πρωί τα μπλοκ και τους πρασινοαλήτες που είχαν «γίνει μπουχός», με εισπράξεις εκατομμυρίων δραχμών από τις πωλήσεις στους μανάβηδες, όλη τη νύχτα.
Γι’ αυτό και πολλά άλλα, οι συνεταιρισμοί ήταν απαγορευμένη λέξη τότε, και θα είχαν αρκετό δίκιο οι συμπατριώτες μου να μου γυρίσουν την πλάτη.
Άρα, έπρεπε να βρω κάτι που θα προξενήσει το ενδιαφέρον των κτηνοτρόφων ώστε να μπορέσω να τους «μαντρώσω» για να ακούσουν αυτά που σχεδίαζα να ακούσουν.
Στο Πανόπουλο τότε, υπήρχε μία νέα κτηνίατρος που η κοπέλα με χαρά δέχτηκε την πρότασή μου να μιλήσει με θέμα, τις ασθένειες των αιγοπροβάτων.
Είχα βρει όπως σας προανέφερα και τον ειδικό επιστήμονα και έτσι αποφάσισα μέσω των συλλόγων «Ωλονού» και του τοπικού Συλλόγου του χωριού να διοργανώσω μία ημερίδα.
Ημερίδα στο Αντρώνι! Την είχαν ακούσει ποτέ αυτή τη λέξη; Εύχομαι να την ξανακούσουν!
Η ανακοίνωση που βγήκε ως δελτίο τύπου ήταν:
"Ο Σύλλογος Προστασίας της Φύσης και της Πολιτιστικής Κληρονομιάς Ερυμάνθου – Φολόης ο «ΩΛΟΝΟΣ» και ο Τοπικός Πολιτιστικός Σύλλογος Αντρωνίου το Σάββατο στις 17 Αυγούστου 2013, και ώρα 21:00 θα πραγματοποιήσουν από κοινού ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ, στο Δημοτικό Σχολείο Αντρωνίου, με θέμα:
α)Ασθένειες των ζώων σε κτηνοτροφικές μονάδες.
β) Εναλλακτικά μοντέλα ανάπτυξης αγροτικής οικονομίας
Για τις ασθένειες των ζώων σε κτηνοτροφικές μονάδες θα μιλήσει η κτηνίατρος, Παναγιώτα Σκορφούτα.
Για τα εναλλακτικά μοντέλα ανάπτυξης της αγροτικής οικονομίας θα αναφερθεί ο πολιτικός επιστήμονας- αγρότης, Δημήτρης Παπανικολόπουλος.
Στο τέλος των ομιλιών θα ακολουθήσει συζήτηση".
Όπως θα είδατε στην παραπάνω ανακοίνωση η συζήτηση για τους συνεταιρισμούς ήταν καλά καμουφλαρισμένη, «Εναλλακτικά μοντέλα ανάπτυξης αγροτικής οικονομίας».Όταν ήλθε η ημέρα και η ώρα της εκδήλωσης, μαζεύτηκαν λίγοι άνθρωποι και κοιταζόμασταν με τους δικούς μου με απορία. Τους ανακοινώνω ότι δεν μπορούν να μιλήσουν οι καλεσμένοι μας σε δέκα ανθρώπους, γι’ αυτό θα περιμένουμε λίγο και ύστερα θα ακυρώσω την εκδήλωση.
Αμέσως κινητοποιήθηκαν κάποιοι και μια κυρία (έχουμε και ευσυνείδητους στο χωριό μας), ξεχύθηκαν στα καφενεία, τους διέκοψαν από την μπιρίμπα και τους έφεραν σχεδόν με το ζόρι.
Ξεκίνησε επιτέλους η ημερίδα σε ακροατήριο εκατό και πλέον ανθρώπων (είχε και όρθιους), σε χώρο ειδυλλιακό, ήσυχο, πίσω από το σχολείο μας.
Η ανταπόκριση γύρω από το θέμα των συνεταιρισμών ήταν εκπληκτική. Οι ερωτήσεις έδιναν και έπαιρναν ως που αναγκάστηκα να διακόψω τη συζήτηση λόγω της προχωρημένης ώρας.
Στις επόμενες 10 μέρες που έμεινα, κυριαρχούσε η ημερίδα ως θέμα συζήτησης σε όλα τα καφενεία του χωριού!
Έκτοτε τίποτα και να τα αποτελέσματα!
Διαβάζουμε σε ανακοίνωση για το γάλα, «η Ομοσπονδία Αγροτικών Συλλόγων Ηλείας, σας καλεί στις 17-09-2018 ημέρα Δευτέρα και ώρα 10.30 π.μ. στην διαμαρτυρία στη διασταύρωση Αγίου Γεωργίου στο Πύργο για να εναντιωθούμε στην πτώση των τιμών στο γάλα».Και όπως είπε και ο αγαπητός μου συμπατριώτης και φίλος, Βασίλης Λαζαράκης από το Πανόπουλο:
«Μετά τον ευτελισμό της τιμής του κρέατος, το τελευταίο αποκούμπι στο εισόδημα των κτηνοτρόφων ήταν η τιμή του γάλατος.
Όμως οι εφαρμοζόμενες πολιτικές, το τραστ των πολυεθνικών, οι ανεξέλεγκτες και παράνομες εισαγωγές, η απουσία οποιασδήποτε προσπάθειας για τη δημιουργία εμπορικής υπεραξίας στα προϊόντα και τα υποπροϊόντα του γάλατος, απειλούν να αφανίσουν τους κτηνοτρόφους.
Συμπαράσταση στον αγώνα τους. Γιατί αν δεν έχουν οι αγρότες και οι κτηνοτρόφοι δεν θα έχουμε και εμείς».
Κώστας Παπαντωνόπουλος, πρόεδρος του συλλόγου «Ωλονός».
Σεπτέμβρης 2018
